hoi-va-dap ,
Củ ráy dại có chữa được xương khớp không? Cách dùng củ ráy dại như nào?
Cây ráy dại được coi như một loại dược liệu cổ truyền, đã được sử dụng rất lâu trong dân gian bởi các tác dụng quý báu. Nhưng củ ráy cũng có những tác dụng phụ đối với một số người có cơ địa nhạy cảm, nên cần phải tìm hiểu kỹ trước khi sử dụng. Vậy công dụng củ ráy là gì? Có chữa được bệnh xương khớp không? Cách sử dụng củ ráy dại như nào?
1. CỦ RÁY DẠI LÀ GÌ?
Ráy dại là loài thực vật mọc hoang rất nhiều ở các khu vực vùng đất ẩm thấp, xuất hiện nhiều ở nước Việt Nam ra hay các nước như Lào, Campuchia, Trung Quốc,... Tuy không mất sức trồng trọt chăm sóc mà nó có thể tự sinh sôi phát triển nhưng theo y học dân tộc, củ ráy dại là một loại dược liệu quen thuộc, có thể chữa rất nhiều loại bệnh.
Cây ráy dại thuộc loại cây thân mềm, độ cao khá đa dạng thấp nhất là 0,3m nhưng cũng có thể phát triển lên đến 5m. Rễ cây có hình cầu, bò dưới mặt đất và mọc ra những củ ráy có nhiều đốt ngắn. Phần trên cây thẳng đứng với lá to, hình trái tim với chiều dài giao động từ 10cm đến 50cm còn chiều rộng trong khoảng 8cm đến 45cm. Lá cây có cuống dài từ 15cm đến tận 120cm.
Mùa cây ráy trổ hoa và kết quả trong khoảng tháng 1 đến tháng 5 hàng năm. Hoa cây ráy chia ra thành hoa đực và hoa cái, hoa đực tụ lại ở phía trên còn hoa cái thường ở gốc. Quả ráy có màu đỏ, trông như các quả mọng, quả trứng đỏ mọc thành bông.
Củ ráy dại thường được sử dụng làm dược liệu nhiều nhất trong các bộ phận của cây. Củ ráy dài, chia thành nhiều đốt ngắn và có vảy màu nâu. Thường thì những củ ráy dại được chọn để làm dược liệu sẽ trong khoảng cây có tuổi thọ từ 2 năm trở lên.
 |
| Ảnh minh họa: Củ ráy dại |
2. CÁCH NHẬN BIẾT CỦ RÁY DẠI
Củ ráy được chia làm 2 loại:
Củ ráy khôn: Củ ráy này ăn được, có vị ngon không chữa được bệnh, chủ yếu dùng để ăn bổ xung chất dinh dưỡng cho cơ thể.
Củ ráy dại: Loại củ này không ăn được. Ăn sẽ bị nhựa làm cho ngứa, trúng độc.
Củ ráy dại cũng rất giống dọc mùng. Vậy làm sao để nhận biết được củ ráy dại?
Dưới đây là một số đặc trưng để phân biệt củ ráy dại:
- Thân cây: Ráy là loài cây thân bẹ, có chiều cao từ 0,3 đến 1,4m, một số cây có thể phát triển rất cao lên đến 5m. Phần trên của cây thẳng đứng, phần dưới sát gốc thì bò trên mặt đất.
- Củ: Đây chính là thành phần dùng để làm thuốc, vẻ bề ngoài trông khá giống củ khoai sọ nhưng to hơn, củ ráy có vỏ màu vàng nâu, có ngấn.
- Lá: Lá cây ráy có hình trái tim, kích thước to, chiều dài từ 10 – 50cm, chiều rộng từ 8 – 45cm, cuống lá rất dài.
- Hoa: Bông mo mang hoa cái ở phía gốc và hoa đực ở phía trên. Mo có hình thuyền, có màu xanh hoặc xanh vàng. Cây ráy thường ra hoa vào tháng 1 – 5 hằng năm.
- Quả: Quả mọng hình trứng, mọc bao quanh mo, khi chín có màu đỏ.
3. CỦ RÁY DẠI CÓ TÁC DỤNG CHỮA BỆNH GÌ?
Theo nhiều nghiên cứu cho thấy, trong củ ráy chứa khá nhiều chất có lợi cho sức khỏe như coumarin, saponin và flavonoid... Cùng với các khoáng chất như canxi, sắt, magie, kali và lượng vitamin A, D2, retinol,... củ ráy có thể dùng để chữa các bệnh như:
- Bệnh gout: Củ ráy có tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt giải độc cùng với các thành phần hóa học có thể giúp kháng viêm kháng khuẩn. Theo y học dân tộc, có một bài thuốc phổ biến dùng để chữa trị bệnh gout là sử dụng củ ráy kết hợp với chuối hột. Củ ráy và chuối hột sau khi cắt lát, phơi khô rồi tán thành bột có thể dùng như một loại thuốc. Sử dụng củ ráy với chuối hột theo tỷ lệ 5:3, mỗi ngày hai lần vào buổi sáng và tối trước bữa ăn 30 phút pha một thìa cafe hỗn hợp bột với nước ấm, bệnh gout sẽ dần dần thuyên giảm sau từ 1 đến 2 tháng.
- Mụn nhọt: Củ ráy kết hợp với nghệ tươi cũng là một phương pháp đơn giản, dễ thực hiện để điều trị tình trạng mụn nhọt. Đem củ ráy đi giã nhuyễn với nghệ tươi rồi đem đi đun nhừ, pha thêm chút dầu sáp, dầu vừng và mật ong tạo thành một hỗn hợp thuốc bôi. Sau khi đảm bảo hỗn hợp nguội sẽ dùng trực tiếp lên các vùng có mụn nhọt, có tác dụng trị mụn và hút mụn mủ lâu ngày.
- Cảm cúm, sốt cao: Công dụng củ ráy có thể giúp hạ sốt vật lý. Sử dụng củ ráy tươi cắt đôi chà sát lên vị trí mu bàn tay để thử phản ứng. Nếu cơ thể không có biểu hiện dị ứng với củ ráy thì sẽ dùng để chà sát toàn bộ vùng lưng và phần sống lưng. Phần củ ráy còn lại thì đem đun với nước để uống trực tiếp. Kiên trì thực hiện vài lần thì có thể giúp hạ sốt hiệu quả.
4. CÁCH CHẾ BIẾN CỦ RÁY DẠI
Dưới đây là cách chế biến của ráy dại chữa các loại bệnh sau:
a. Bài thuốc chữa mụn nhọt
- Chuẩn bị: Củ nghệ 60g, củ ráy 80 – 100g.
- Thực hiện: Đem nguyên liệu rửa sạch và để ráo nước, sau đó cho dầu vừng vào và nấu nhừ. Khi chín, thêm ít sáp ong và dầu thông, khuấy cho tan và để nguội. Khi dùng, lấy 1 ít cao phết lên giấy bổi rồi dán lên mụn nhọt để hút mủ và giảm sưng tấy.
b. Bài thuốc chữa bệnh gút (thống phong) từ củ ráy
- Chuẩn bị: Chuối hột già (phơi khô) và củ ráy (xắt nhỏ, phơi khô và sấy vàng) mỗi vị 20g.
- Thực hiện: Đem các vị sao vàng và sắc uống trong ngày.
c. Bài thuốc chữa viêm đau nhức do viêm khớp dạng thấp
- Chuẩn bị: Lá lốt khô, chuối hột khô và củ ráy mỗi vị 20g.
- Thực hiện: Sắc uống, dùng mỗi ngày 1 thang.
d. Bài thuốc trị ngứa do lá han
- Chuẩn bị: Củ ráy.
- Thực hiện: Cắt đôi rồi xát trực tiếp vào vùng da bị ngứa.
đ. Bài thuốc trị bệnh cảm hàn, người sốt cao
- Chuẩn bị: Củ ráy tươi 1 củ.
- Thực hiện: Cắt đôi rồi dùng 1 nửa chà vào mu bàn tay và khắp lưng để hạ thân nhiệt. Nửa củ còn lại đem thái mỏng và sắc lấy 1 chén nước thuốc. Thực hiện bài thuốc 5 lần bệnh sẽ khỏi.
e. Bài thuốc chữa chàm (eczema)
- Chuẩn bị: Củ ráy tươi, 1 con bọ hung, diêm sinh 10g và 1 chén dầu lạc.
- Thực hiện: Khoét 1 lỗ trên củ ráy, sau đó đem bọ hung nước thành than, tán bột rồi trộn đều với 10g diêm sinh. Sau đó đổ 1 chén dầu lạc và bột thuốc vào chỗ khoét trên củ ráy và đun trong vòng 15 phút. Đợi dầu nguội, dùng lông gà sạch tẩm hỗn hợp rồi thoa lên vùng da bị chàm. Thực hiện 1 lần/ ngày liên tục trong 5 ngày vùng da sẽ hết ngứa và phục hồi nhanh chóng.
f. Bài thuốc trị viêm da cơ địa
- Chuẩn bị: Hồng đơn (rang khô) 30g, củ ráy 50g, dầu trẩu 250ml.
- Thực hiện: Đem củ ráy rửa sạch, thải mỏng rồi đun sôi với dầu trẩu. Khi củ ráy cháy đen thì bỏ bã và cho hồng đơn vào, khuấy đều và đun với lửa nhỏ cho đến khi hồng đơn chảy ra. Khi cao đang nóng thì phun nước vào (vừa phun vừa khuấy) để khử độc tố trong cao. Rửa sạch vùng da cần điều trị và thoa cao lên da 1 lần/ ngày.
g. Bài thuốc chữa bệnh gút
- Chuẩn bị: Khổ qua 1g, tỳ giải 2g, củ ráy 4g và chuối hột rừng 3g.
- Thực hiện: Đem dược liệu sao vàng hạ thổ, cứ 10g thuốc làm thành 1 gói. Mỗi ngày đem 2 – 3 gói hãm lấy nước uống và dùng đến khi triệu chứng thuyên giảm.
h. Bài thuốc chữa chứng cao huyết áp do bệnh thận hoặc do béo phì
- Chuẩn bị: Chuối hột sắp chín và củ ráy.
- Thực hiện: Đem củ ráy gọt vỏ, thái lát mỏng và ngâm với nước gạo trong 3 giờ đồng hồ, sau đó rửa sạch, phơi khô và sao với lửa nhỏ. Chuối hột đem cắt lát mỏng, phơi khô và đem sao qua. Lấy 1/3 nắm củ ráy và 1 nắm chuối hột sắc với 1 lít nước đến khi còn 1 chén nước và chia thành 2 lần uống trong ngày.
i. Bài thuốc chữa đau nhức gân xương do bệnh tê thấp
- Chuẩn bị: Đương quy, củ ráy mỗi thứ 8g, ráng bay 10g, bạch chỉ 6g, thổ phục linh 20g.
- Thực hiện: Đem sắc lấy nước, chia nước sắc thành 2 – 3 lần uống hết trong ngày
4. MỘT SỐ LƯU Ý VÀ CÁCH DÙNG CỦ RÁY DẠI
Tuy là một lại dược liệu phổ biến dùng để chữa nhiều loại bệnh khác nhau nhưng để đạt được hiệu quả tốt nhất cũng như để đảm bảo an toàn tuyệt đối thì người dùng cần lưu ý một số điều sau:
Do chất canxi oxalat có trong củ ráy khiến cho củ ráy có thể gây kích ứng da, ngứa, đau với người dùng. Chính vì vậy, khi chế biến, sử dụng củ ráy tươi cần đeo bao tay để tránh động trực tiếp vào nó.
Chất canxi oxalat dễ phân hủy khi được phơi khô hoặc nấu chín, chính vì vậy để bảo quản được lâu cũng như an toàn khi dùng, nên chế biến củ ráy chín kỹ trước khi dùng.
Củ ráy có tính hàn, vị nhạt không nên sử dụng cho người có thể trạng yếu, lạnh trong người
Do là phương pháp đơn giản, dân gian nên để kết quả chữa bệnh có hiệu quả cần kiên trì khi sử dụng và thường có tác dụng chậm
Các phương pháp chữa bệnh bằng củ ráy thường chỉ có tác dụng với các bệnh nhẹ, giai đoạn đầu, ít có hiệu quả khi bệnh đã trở nặng
Tùy cơ địa mỗi người mà phản ứng với củ ráy cũng sẽ khác nhau, chính vì vậy cần theo dõi cẩn thận khi sử dụng thuốc từ củ ráy
Nếu xảy ra tình trạng kích ứng hay điều trị mãi không khỏi, cần đến bệnh viện để được điều trị tốt nhất
Không nên ăn trực tiếp củ ráy tươi chưa qua chế biến kỹ bởi nó rất dễ gây rát miệng, cổ họng
Đã có trường hợp bị ngộ độc khi nhận nhầm cây ráy với cây dọc mùng nên khi tìm kiếm cây ráy tươi thì cần phải phân biệt cẩn thận bởi cây ráy có bề ngoài khá giống với cây khoai nước hay cây dọc mùng.